शिवसेनेला महाविकास आघाडीतून बाहेर करण्यासाठी आरएसएस-भाजपने प्रकाश आंबेडकरांना लावले कामाला?
Published On : 26 Jan 2023साझा करें:
महाराष्ट्रात शिवसेनेचा ठाकरे गट आणि प्रकाश आंबेडकर यांचे नातू प्रकाश आंबेडकर यांच्यात युती झाल्याची चर्चा राजकीय आणि सामाजिक वर्तुळात सुरू आहे. दोन दिवसांपूर्वी उद्धव ठाकरे आणि प्रकाश आंबेडकर यांची संयुक्त पत्रकार परिषद झाली. यानंतरच चर्चेला वेग आला. तसे गेल्या काही महिन्यांपासून ही चर्चा सुरू होती. मात्र शिवसेनेतील ठाकरे गटाकडून अधिकृतपणे काहीही निष्पन्न होत नव्हते. प्रकाश आंबेडकर आणि त्यांच्या कार्यकर्त्यांच्या बाजूनेच सोशल मीडियावर चर्चा होत होती.
मुंबई : महाराष्ट्रात शिवसेनेचा ठाकरे गट आणि प्रकाश आंबेडकर यांचे नातू प्रकाश आंबेडकर यांच्यात युती झाल्याची चर्चा राजकीय आणि सामाजिक वर्तुळात सुरू आहे. दोन दिवसांपूर्वी उद्धव ठाकरे आणि प्रकाश आंबेडकर यांची संयुक्त पत्रकार परिषद झाली. यानंतरच चर्चेला वेग आला. तसे गेल्या काही महिन्यांपासून ही चर्चा सुरू होती. मात्र शिवसेनेतील ठाकरे गटाकडून अधिकृतपणे काहीही निष्पन्न होत नव्हते. प्रकाश आंबेडकर आणि त्यांच्या कार्यकर्त्यांच्या बाजूनेच सोशल मीडियावर चर्चा होत होती.
आता आगामी निवडणुकीत शिवसेनेचा ठाकरे गट आणि प्रकाश आंबेडकर यांच्या वंचित बहुजन आघाडीची युती होणार हे जवळपास निश्चित झाले आहे. पण यामध्ये अजून बरेच काही होणार आहे. त्यामुळे अनेक राजकीय आणि सामाजिक तज्ज्ञ याबाबत बोलताना दिसत आहेत. हे अनुमान काय आहे, ते काय आहे आणि त्याचा अर्थ काय आहे? या सर्वांवर आज सविस्तर बोलणार आहोत. प्रथमतः ही युती झाली तर ती स्वागतार्ह बाब असेल. कारण जे दोन परस्परविरोधी पक्ष-संघटना आज सामायिक शत्रूला पराभूत करण्यासाठी एकत्र आले आहेत, महाराष्ट्रातील जनता त्यांचे स्वागत करेल आणि त्यांची सर्व शक्ती त्यांच्या मागे टाकेल. प्रसारमाध्यमांपासून सर्वसामान्यांपर्यंत या संभाव्य युतीला ‘शिवशक्ती-भीमशक्ती’ असे नाव देण्यात आले आहे. पण महाराष्ट्रात यापूर्वी असा प्रयोग झाला नव्हता का? प्रकाश आंबेडकरांनी शिवसेना सोडून इतर लोकांशी युती करून काम करण्याचा प्रयत्न केला नाही का? या प्रश्‍नांचे उत्तर फक्त ‘होय’ असे आहे. शिवसेनेनेही असे अनेक प्रयत्न केले, ज्यांना वेळोवेळी ‘शिवशक्ती-भीमशक्ती’ असे नाव देण्यात आले. त्यांचे काय झाले? ते अयशस्वी का झाले? यासोबतच प्रकाश आंबेडकर यांनी आपल्या ४० वर्षांच्या राजकारणात केलेल्या प्रयत्नांचे काय झाले? ते अयशस्वी का झाले? याविषयी बोलणे आवश्यक आहे.
प्रकाश आंबेडकरांनी गेल्या ४० वर्षांत स्वत:ची वेगळी ओळख निर्माण केली नाही. देशभरात नाही तर महाराष्ट्रात आजही डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांचे नातू या नावाने ते ओळखले जातात. राजकीय मान्यता आणि यश न मिळण्यामागे अनेक कारणे असू शकतात, पण राज्यात संघटनात्मक ताकद निर्माण करण्यासाठी त्यांना कोणी रोखले नव्हते. सामान्य कुटुंबातून आलेल्या वामन मेश्राम यांनी संघटन शक्ती निर्माण करूनच देशात आणि जगात आपली ओळख निर्माण केली. प्रकाश आंबेडकर यांचे नाव डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांच्याशी जोडले गेले आहे. पण नेतृत्व कौशल्य आणि संघटना तयार करण्याची क्षमता नसल्यामुळे त्यांना ना राजकारणात यश मिळाले, ना सामाजिक आंदोलन चालवण्यात. आणि हेच कारण त्यांना महाराष्ट्रात आणि देशात स्वतःची वेगळी ओळख निर्माण करता आली नाही. माजी आमदार हरिदास भदे (अकोला पश्चिम), माजी आमदार बळीराम सिरस्कार (बाळापूर), श्रावण इंगळे (माजी जिप अध्यक्ष), माजी आमदार मखराम पवार (बोरगाव मंजू), माजी आमदार रामदास बोडखे, माजी आमदार दशरथ भांडे अशी अनेक नावे मोजता येतील. प्रकाश आंबेडकर हे भाजपसाठी काम करतात, असा आरोप आहे. एवढेच नाही तर ‘आंबेडकर’ असण्याचा त्यांना अहंकारही खूप असल्याचा आरोप होत आहे. त्यांना वाटते की ‘आंबेडकर’ असल्यामुळे त्यांना सर्व काही समजते आणि ते इतरांचा अपमान करतात. याचा राग आल्याने अनेकांनी त्यांना सोडले. प्रकाश आंबेडकर यांचे जुने सहकारी पद्मश्री लक्ष्मण माने यांनी शिवसेनेतील ठाकरे गट आणि वंचित बहुजन आघाडीच्या संयुक्त पत्रकार परिषदेवर प्रतिक्रिया दिली आहे. प्रकाश आंबेडकरांवर आपला विश्‍वास नसल्याचे पद्मश्री लक्ष्मण माने यांचे म्हणणे आहे. ते आरएसएस-भाजपशी अंतर्गत मिळाले आहेत. माने पुढे म्हणतात, प्रकाश आंबेडकर ज्यांच्यासोबत जातील त्यांचा नाश होईल, हे उद्धव ठाकरेंनी समजून घ्यावे.
ऍड. प्रकाश आंबेडकर यांच्यावर त्यांच्यासोबत राहणार्‍या अनेकांनी आरोप केले आहेत, त्यातील एक गंभीर आरोप म्हणजे ते आरएसएस-भाजपशी अंतर्गत मिळाले आहेत. हा केवळ आरोप आहे की त्यामागे काही तथ्य आहे, ते सविस्तर समजून घेण्याचा प्रयत्न करूया. यासाठी दोन उदाहरणे देऊ इच्छितो. आपण फार जुन्या गोष्टींमध्ये जात नाही. पहिले उदाहरण - १ जानेवारी २०१८ रोजी भीमा-कोरेगाव येथे झालेल्या दंगलीनंतर महाराष्ट्रातील वातावरण बिघडले होते. फडणवीस, एकबोटे, भिडे या तीन ब्राम्हणांविरोधात लोकांमध्ये रोष वाढत होता. अशा परिस्थितीत प्रकाश आंबेडकर फडणवीसांच्या मदतीला धावून आले. फडणवीस यांच्या सांगण्यावरून त्यांनी आंदोलनाचे नेतृत्व केले. खुद्द प्रकाश आंबेडकर यांनी बीबीसी मराठीच्या फेसबुक लाईव्हमध्ये ही माहिती दिली होती. चौकशी समितीसमोर सर्व पुरावे देणार असून सर्वांचा पर्दाफाश करणार असल्याचेही त्यांनी सांगितले. पण चौकशी समितीसमोर त्यांनी फडणवीस किंवा आरएसएस-भाजप यांच्या विरोधात एकही पुरावा दिला नाही. उलट त्यांनी असे काम केले की, तपास बंद पडण्याची शक्यता निर्माण झाली होती. प्रकाश आंबेडकरांनी कोणाला नागवे करण्याचे काम केले नाही, पण भाजप आणि फडणवीस यांना वाचवण्याचे काम त्यांनी नक्कीच केले. त्यामुळे अकोला जिल्हा परिषद जिंकण्यासाठी आरएसएस-भाजपने त्यांना दोनदा मदत केली, हे आणखी एक दुसरे उदाहरण आहे.
महाराष्ट्रातील अकोला जिल्ह्यात जिल्हा परिषद अध्यक्ष आणि उपाध्यक्ष पदांसाठी ऑक्टोबर २०२२ मध्ये निवडणूक होणार होती. या निवडणुकीत कॉंग्रेस, राष्ट्रवादी, शिवसेनेच्या महाविकास आघाडीसमोर प्रकाश आंबेडकर यांची वंचित बहुजन आघाडी होती. अशा स्थितीत वंचित बहुजन आघाडीला निवडणूक जिंकणे शक्य नव्हते. ही निवडणूक जिंकण्यासाठी त्यांना भाजपचे देवेंद्र फडणवीस यांची मदत झाली आणि त्यांच्या मदतीने प्रकाश आंबेडकर यांच्याकडे केवळ अकोला जिल्हा परिषदेचे अध्यक्षपद नव्हे तर उपाध्यक्षपदही आले. प्रकाश आंबेडकरांना आरएसएस-भाजपकडून मदत होण्याची ही पहिलीच वेळ नाही. गेल्या वेळी याच जिल्हा परिषद निवडणुकीतही आरएसएस-भाजपने प्रकाश आंबेडकर यांना पाठिंबा दिला होता. त्यामुळेच आता आरएसएस-भाजपचे प्रकाश आंबेडकरांवरील प्रेम कुणापासून लपलेले नाही. या दोन उदाहरणांवरून हे सिद्ध होते की प्रकाश आंबेडकर स्पष्टपणे आरएसएस-भाजपला विरोध करतात, पण अंतर्गतपणे ते त्यांच्याच समर्थनात आहेत. अमेरिकेचे अब्राहम लिंकन म्हणतात की राजकारणात मित्र ते असतात ज्यांचे समान शत्रू असतात. त्यामुळे उद्धव ठाकरेंनी प्रकाश आंबेडकरांना सोबत घेण्याचा निर्णय घेतला आहे. पण प्रकाश आंबेडकरांचे वास्तव काही वेगळेच आहे. ही गोष्ट आज उद्धव ठाकरेंना माहित नसली तरी कॉंग्रेस आणि राष्ट्रवादी कॉंग्रेसच्या नेत्यांना चांगलीच माहिती आहे आणि कदाचित त्यामुळेच ते प्रकाश आंबेडकरांना सोबत घेण्यास तयार नाहीत. शिवसेना भाजपपासून पूर्णपणे दुरावल्याचे पाहून कॉंग्रेस आणि राष्ट्रवादी कॉंग्रेसनेही शिवसेनेला सोबत घेतले. त्यांनी केवळ वेगळेपणाचे नाटक केले असते तर कदाचित महाराष्ट्रात ही महाविकास आघाडी निर्माण झाली नसती. महाविकास आघाडीच्या तीन प्रमुख पक्षांमध्ये प्रकाश आंबेडकर यांच्या वंचित बहुजन आघाडीला सोबत घ्यायचे की नाही याबाबत अद्याप एकमत झालेले नाही.
याबाबत अनेक राजकीय विश्‍लेषकांचे म्हणणे आहे की, आरएसएस-भाजपने उद्धव ठाकरेंसोबत युती करण्यासाठी प्रकाश आंबेडकरांना पाठवले आहे. यामागे राजकीय विश्‍लेषक दोन कारणे सांगतात. पहिले कारण म्हणजे महाविकास आघाडीत फूट पाडणे, ती कमकुवत करणे, त्यांच्या मतांमध्ये फूट पाडणे, ज्याचा थेट फायदा भाजपला होणार आहे आणि दुसरे कारण म्हणजे शिवसेनेला कमकुवत करणे. शिवसेना कमकुवत करण्यासाठी आरएसएस-भाजपने एकनाथ शिंदे यांच्या माध्यमातून शिवसेनेत फूट पाडली आणि शिवसेनेचे ५० आमदार उद्धव ठाकरेंपासून वेगळे झाले. नेते वेगळे झाले असतील, पण मतदार अजूनही उद्धव ठाकरेंच्या पाठीशी आहेत, असे लक्षात आल्याने भाजप सध्या उद्धव ठाकरेंना महाविकास आघाडीतून बाहेर काढण्याच्या धोरणावर काम करत आहे. २०१९ मध्ये झालेल्या महाराष्ट्र विधानसभेच्या निवडणुकांबद्दल बोलायचे तर, भाजपनंतर राष्ट्रवादी कॉंग्रेसला सर्वाधिक मताधिक्य मिळाले. त्यानुसार महाविकास आघाडीत राष्ट्रवादी शिवसेनेचा ‘मोठा भाऊ’ आहे. भाजपला २५.२५ टक्के, राष्ट्रवादी कॉंग्रेसला १६.७१ टक्के, शिवसेनेला १६.४१ टक्के आणि कॉंग्रेसला १५.८७ टक्के मते मिळाली होती. अशाप्रकारे महाविकास आघाडीची एकूण संचित मतांची टक्केवारी ४९.०२ टक्के आहे. एकनाथ शिंदे यांच्या शिवसेनेत फूट पडल्यानंतर शिवसेनेची ६ टक्के मते जरी शिंदे यांच्याकडे गेली आणि राष्ट्रवादी आणि कॉंग्रेसची मते उद्धव ठाकरे यांच्याकडे गेली, तरी महाविकास आघाडीला ३९ टक्के मते पडतील. २०१९ च्या विधानसभेत भाजपला २५.२५ टक्के मते मिळाली. त्यात शिंदे गटाची ६ टक्के मते जोडली तरी हा आकडा ३१ टक्के होईल, जो महाविकास आघाडीपेक्षा कमी असेल. त्यामुळेच महाविकास आघाडीच्या मतांमध्ये फूट पाडणे भाजपसाठी आवश्यक आहे आणि प्रकाश आंबेडकरांच्या माध्यमातून आरएसएस-भाजप प्रयत्न करत आहे. ऍड. प्रकाश आंबेडकर यांच्याबद्दल बोलायचे झाल्यास त्यांनी २०१९ च्या लोकसभेत ४१ लाख ३२ हजार मते मिळाली होती. प्रकाश आंबेडकरांमुळे कॉंग्रेस-राष्ट्रवादीचे नुकसान आणि भाजप-शिवसेनेचा फायदा अशाच बातम्या सर्व माध्यम वाहिन्या आणि वर्तमानपत्रांनी प्रसिद्ध केल्या होत्या. २०१९ च्या लोकसभेत प्रकाश आंबेडकर यांना मिळालेल्या मतांची संख्या २०१४ च्या महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीत राज ठाकरे यांच्या मनसेला मिळालेल्या मतांपेक्षा जास्त होती. २०१९ च्या लोकसभेनंतर त्याच वर्षी ऑक्टोबरमध्ये झालेल्या विधानसभा निवडणुकीत प्रकाश आंबेडकरांच्या मतांचा आलेख झपाट्याने खाली आला. तेव्हा त्यांना २४ लाख मते मिळाली होती. त्यामुळे २०१९ च्या लोकसभेत प्रकाश आंबेडकरांना एवढी मते कशी मिळाली हा प्रश्‍न आहे. आणि त्यानंतरच्या विधानसभा निवडणुकीत त्यांची मते कशी कमी झाली?
भाजपविरोधी मतांमध्ये फूट पाडण्यासाठी मीडिया मॅनेजमेंट करून प्रकाश आंबेडकरांना प्रोजेक्ट करण्याचे काम आरएसएस-भाजपने केले होते. त्यासाठी त्यांनी प्रसारमाध्यमांद्वारे भीमा-कोरेगाव दंगलीविरोधात प्रकाश आंबेडकरांचे नेतृत्व उभे करण्याचा प्रयत्न केला. आणि प्रकाश आंबेडकर बहुजनांची लढाई लढत आहेत, असा भ्रम लोकांमध्ये निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला. २०१९ च्या लोकसभा निवडणुकीत भाजपविरोधी मतांचे विभाजन झाल्यानंतर प्रकाश आंबेडकर आणि त्यांचे कार्यकर्ते हवेत गेले होते. त्यांना जमिनीवर आणणे गरजेचे आहे, असे भाजपला वाटले, त्यामुळे लोकसभा निवडणुकीपूर्वी प्रकाश आंबेडकरांना जी प्रसिद्धी मीडियात दिली गेली, ती विधानसभा निवडणुकीपूर्वी दिली गेली नाही. खुद्द प्रकाश आंबेडकर यांचे कार्यकर्ते सोशल मीडियावर हे लिहीत होते. यावेळीही मीडिया मॅनेजमेंटद्वारे आरएसएस-भाजप प्रकाश आंबेडकरांना भाजपविरोधी म्हणून प्रोजेक्ट करत आहे, त्यामुळे उद्धव ठाकरे यांना सोबत घेतल्याने महाविकास आघाडी संघर्ष निर्माण होवो व त्याचा फायदा भाजपला मिळो या रणनीतीवर काम केले जात आहे. कथित ‘शिवशक्ती-भीमशक्ती’च्या त्या पत्रकार परिषदेत उद्धव ठाकरे आगामी निवडणुकीतील जागावाटपाबाबत बोलले नाहीत. पत्रकारांच्या प्रश्‍नांवर ते म्हणाले की, जागांबाबत नंतर निर्णय घेणार आहोत. कोणत्याही राजकीय आघाडीत जागांचे वाटप हा सर्वात महत्त्वाचा घटक असतो. त्यामुळे युतीही तुटू शकेल असा हा घटक आहे. एका जागेसाठी युती तुटली अशी डझनभर उदाहरणे भारतीय राजकारणात देता येतील. आणि उद्धव ठाकरे आणि प्रकाश आंबेडकर यांच्यात जागावाटपाबाबत चर्चा झाली नाही, तर त्यांची युती झाली आहे, असे मानता येणार नाही. मात्र भाजप समर्थित मीडिया युतीचा अपप्रचार करत आहे. यामागे मोठे षड्यंत्र असल्याचा वास येत आहे. हे उद्धव ठाकरेंनी लगेच लक्षात घ्यायला हवे. तीन कारणांमुळे उद्धव ठाकरेंना पाठिंबा वाढला आहे. पहिले, मुख्यमंत्री म्हणून त्यांनी अडीच वर्षे काम केले आणि कोरोना महामारीच्या काळात इतर राज्यांपेक्षा खूप चांगले काम केले, त्यामुळे त्यांचे चाहते आणि समर्थक वाढले. दुसरे कारण म्हणजे महाविकास आघाडीमुळे कॉंग्रेस-राष्ट्रवादीच्या मतदारांमध्ये आणि समर्थकांमध्ये ठाकरेंना पाठिंबा वाढला आहे. आणि तिसरे कारण म्हणजे ज्या पद्धतीने भाजपने एकनाथ शिंदे यांच्या माध्यमातून उद्धव ठाकरेंचा विश्‍वासघात केला आणि त्यानंतर उद्धव ठाकरेंना मुख्यमंत्रीपद सोडावे लागले, त्यामुळे उद्धव ठाकरेंना महाराष्ट्रातील सामान्य जनतेची सहानुभूती मिळाली आहे. या सहानुभूतीचे मतांमध्ये रूपांतर व्हायला उशीर लागणार नाही. आता उद्धव ठाकरे या सगळ्या गोष्टी कशा हाताळतात हे पाहायचे आहे.
आपल्याकडे असलेली महत्वाची महािती, लेख, ऑडियो, व्हिडीयो तसेच काही सुचना आपण आम्हाला खालील ई-मेल वर पाठवू शकतां.:
email : news@mulniwasinayak.com
